Gorzki melon to owoc rośliny Momordica charantia, po polsku nazywanej przepęklą ogórkowatą (również balsamką ogórkowatą), pnącza z rodziny dyniowatych pochodzącego z terenów Indii. Obecnie roślina ta uprawiana jest jako warzywo w wielu regionach świata. Przepisy z użyciem owoców przepękli popularne są szczególnie w kuchniach Azji południowo-wschodniej. Angielska nazwa to Bitter Melon lub Bitter Gourd, natomiast w języku hindi roślinę tę określa się jako Karela.

gorzki melon

W kuchni indyjskiej gorzki melon jest bardzo chętnie stosowany jako dodatek do różnego rodzaju curry, może być podawany w formie sałatki lub wypełniany różnymi nadzieniami, popularne są również przekąski w formie smażonych pikantnych chipsów z tego warzywa.

Jak sugeruje nazwa – gorzki melon jest gorzki, przy czym niedojrzałe owoce są mniej gorzkie, niż te już dojrzałe. W kuchni stosowane są właśnie niedojrzałe – zielone owoce gorzkiego melona. Pamiętajmy, że należy wybierać egzemplarze ciemnozielone, bez żółtych przebarwień, wskazujących, że owoc już dojrzewa. Dostępne są także białe odmiany tego warzywa – owoce są białozielonkawe lub jasnożółte.

niedojrzały owoc ma biały miąższ

Po przekrojeniu gorzkiego melona widzimy gąbczasty miąższ owocu z wieloma nasionami. Miąższ niedojrzałego owocu ma kolor biały, nasiona są białe lub jasnożółte, wraz z postępem procesu dojrzewania zmieniają kolor na czerwony i stają się bardzo twarde. Dojrzały owoc przepękli przybiera kolor żółtopomarańczowy, a jego miąższ staje się krwistoczerwony. Dojrzałe owoce są zbyt gorzkie do zastosowań kulinarnych.

Miąższ i nasiona najczęściej usuwa się przed przyrządzeniem potrawy.

gąbczasty miąższ z nasionami usuwamy

Istnieje kilka metod, aby zmniejszyć intensywność smaku gorzkiego melona. Można postąpić podobnie, jak w przypadku bakłażana – pokrojone w plasterki warzywo posypujemy obficie solą i pozostawiamy na około dwadzieścia minut. Pod wpływem soli melon puści sok, który odlewamy, a warzywo płuczemy z nadmiaru soli i osuszamy.

pokrojone warzywo posypujemy solą dla usunięcia nadmiaru goryczy

Innym sposobem na zredukowanie poziomu goryczy jest zblanszowanie. Plasterki gorzkiego melona wrzucamy na 1 – 2 minuty do osolonej wrzącej wody.

Musimy pamiętać, że sposoby te służą tylko obniżeniu poziomu naturalnej goryczki, nie usuwają jej niestety całkowicie, gorzki melon jest po prostu gorzki.

Potrawy z wykorzystaniem owoców przepękli nie będą smakowały wszystkim, dla ludzi wrażliwych na gorzki smak będą nieakceptowalne, natomiast według innych gorzki melon nadaje potrawie „wytrawnego” smaku.

Dlaczego więc, pomimo swego gorzkiego smaku, warzywo to jest tak popularne? Według wielu źródeł, potwierdzone są jego rozliczne właściwości zdrowotne – między innymi:

• gorzki melon obniża poziom cukru we krwi u chorych na cukrzycę
• napar z liści stosowany jest jako środek na malarię
• wykazuje działanie przeciwwirusowe (w tym przeciwko HIV) i przeciwbakteryjne
• pobudza trawienie, odrobacza
• według obecnie prowadzonych badań, substancje zawarte w gorzkim melonie mogą być stosowane w leczeniu nowotworów

Owoce gorzkiego melona są również bogate w witaminy: A, B, C, beta-karoteny, mikroelementy takie jak: żelazo, cynk, magnez, potas i mangan.

Uwaga: Potraw z gorzkiego melona nie powinny spożywać kobiety w ciąży, może wykazywać działanie poronne.

Owoce przepękli pojawiają się w Polsce w sklepach z egzotyczną żywnością prowadzonych przez Azjatów, można również zamówić nasiona do samodzielnej uprawy w szklarni.